به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، حجتالاسلام والمسلمین باقریکیا، استاد دروس خارج این حوزه، در درس اخلاق طلاب مدرسه علمیه امام محمدباقر(علیهالسلام) مشهد مقدس، با اشاره به قرار گرفتن در آستانه ایام پربرکت بندگی و مناجات، به تبیین حقیقت کمالجویی انسان پرداخت.
وی اظهار داشت: در ذات وجود هر انسان، میل به کمال قرار داده شده است و همه انسانها ذاتاً کمالجو آفریده شدهاند. این ویژگی جزو فطرت انسان است، هرچند نحوه بروز و جهتدهی به آن در افراد مختلف متفاوت است.
استاد درس خارج حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه انسان دارای ابعاد مختلف وجودی است، افزود: انسان از طبیعت، غریزه، عقل و فطرت برخوردار است، اما آنچه انسان را از دیگر موجودات متمایز میکند، فطرت الهی اوست. تمام انسانها با این فطرت متولد میشوند، اگرچه هدایت یا انحراف آن به انتخاب و مسیر زندگی افراد بستگی دارد.
این استاد حوزه علمیه با طرح این پرسش که «کمال انسان در چه چیزی تحقق مییابد؟» تصریح کرد: از منظر مکتب اهلبیت(علیهمالسلام)، پاسخ کاملاً روشن است؛ کمال انسان در بندگی خداوند متعال است. تمامیتی که انسان در پی آن است، تنها در عبودیت خدا معنا پیدا میکند و این عبودیت نیز باید از مسیر مشخص الهی دنبال شود، نه بر اساس سلیقه و خواست شخصی.
وی ادامه داد: دین بهمعنای راه و روش بندگی است؛ یعنی انسان باید از طریق دین خدا، مسیر بندگی را طی کند. دین مجموعهای از اعتقادات، اخلاقیات و احکام است، اما مهمترین بُعد آن، راهنمایی عملی انسان در مسیر قرب الهی است.
نماز؛ قویترین راه عملی بندگی خداوند
حجتالاسلام والمسلمین باقریکیا با تأکید بر جایگاه نماز در سلوک معنوی اظهار داشت: قویترین و مؤثرترین راه عملی برای توجه به خداوند متعال، توکل واقعی و حرکت انسان بهسوی کمال، نماز است. در مقام عمل، هیچ راهی از نماز قویتر و مؤثرتر نیست.
وی افزود: در کنار نماز، راههای متعددی برای توجه به خداوند وجود دارد؛ از جمله استغفار، خواندن قرآن، ذکر، صلوات بر پیامبر اکرم و اهلبیت(علیهمالسلام) و دعا؛ اما نماز در رأس این اعمال قرار دارد. پس از نماز، دعا یکی دیگر از جلوههای مهم ارتباط انسان با پروردگار است.
این استاد دروس خارج حوزه علمیه خراسان بیان کرد: در روایات آمده است که اگر خداوند به کسی توفیق دعا بدهد، او را از اجابت محروم نمیکند. همچنین هر کس توفیق استغفار پیدا کند، از مغفرت الهی محروم نخواهد شد؛ هر کس توفیق توبه یابد، پذیرش توبه نصیب او میشود و هر کس توفیق شکرگزاری داشته باشد، از افزایش نعمت محروم نخواهد ماند.
وی با اشاره به تفاوت دعا و مناجات توضیح داد: دعا بهمعنای درخواست و تقاضا از خداوند است، اما مناجات سخن گفتن عاشقانه با خدا و اظهار نیاز و محبت در محضر الهی است. خداوند دوست دارد بندهاش از او درخواست کند و دست نیاز به سوی پروردگار دراز نماید.
از استغفار گناه تا استغفار عارفانه
حجتالاسلام والمسلمین باقریکیا در ادامه به موضوع استغفار پرداخت و گفت: استغفار مراتب مختلفی دارد. پایینترین مرتبه آن استغفار از گناهان است، اما مراتب بالاتری نیز وجود دارد که در سیر و سلوک معنوی اهمیت ویژهای دارد.
وی افزود: برخی افراد از گناه استغفار میکنند، برخی از انجام ندادن واجبات و ترک اولویتها، برخی از محروم شدن از مستحبات و حتی برخی از غفلتهای قلبی. انبیا و اولیای الهی نیز استغفار میکردند، نه بهخاطر ارتکاب گناه، بلکه به دلیل درک عظمت خداوند و محدودیت ذاتی انسان.
حجتالاسلام والمسلمین باقریکیا با تأکید بر اینکه استغفار فرهنگ عمیق عرفانی دارد، تصریح کرد: استغفار نشانه فقر ذاتی انسان در برابر غنای مطلق خداوند است. هر اندازه معرفت انسان نسبت به خدا بیشتر شود، استغفار او نیز عمیقتر خواهد شد.
وی با بیان اینکه درخواست از مردم موجب ذلت انسان میشود، اظهار داشت: در روایات آمده است که تقاضا از مردم، مایه خواری است، اما درخواست از خداوند، عزتآفرین است. هرچه انسان بیشتر در خانه خدا دست دعا بلند کند، عزیزتر میشود.
حجتالاسلام والمسلمین باقریکیا در پایان، با تأکید بر بهرهگیری هرچه بیشتر از فرصتهای معنوی ماههای عبادت، خاطرنشان کرد: دعا، نماز، روزه، استغفار، ذکر و شکرگزاری، ابزارهای اصلی سلوک معنوی انسان هستند و هر اندازه انسان در این مسیرها مداومت داشته باشد، بهره بیشتری از رحمت و عنایات الهی خواهد برد.
