به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، نخستین همایش بینالمللی «الهیات مقاومت» با حضور اندیشمندان و پژوهشگران داخلی و خارجی در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد و سخنرانان این نشست، ابعاد الهیاتی، اخلاقی و تمدنی مقاومت در جهان معاصر را مورد بررسی قرار دادند.
در این همایش، الهیات مقاومت بهعنوان زبانی فعال در عرصه کنش اجتماعی و سیاسی، و بهمثابه بدیلی برای نظم سلطهمحور جهانی، محور اصلی مباحث علمی قرار گرفت.
سخنرانان این رویداد علمی، با تکیه بر تجارب تاریخی، آموزههای دینی و تحولات جهانی، ظرفیتهای نظری و عملی مقاومت را تبیین کردند.
زبان دینیِ رهاییبخش و تجربه مبارزه با آپارتاید
فرید اسحاق، استاد دانشگاه ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی، در این همایش به مقایسه دو گزاره «السلطان ظلالله فیالارض» و «لکل فرعون موسی» پرداخت و نقش زبان دینی رهاییبخش را در مبارزه با نظام آپارتاید تشریح کرد.
وی با اشاره به دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی اظهار داشت: مفاهیمی همچون مستضعفان فیالارض، استکبار، شعار «نه شرقی نه غربی» و گزاره «لکل فرعون موسی» که ریشه در تحولات فکری پس از انقلاب اسلامی ایران داشتند، بهتدریج وارد گفتمان ضد آپارتاید آفریقای جنوبی شدند.
اسحاق تأکید کرد: کارآمدی شعار «لکل فرعون موسی» نه در اعتبار نقلی آن، بلکه در ظرفیت رهاییبخش و بسیجگرش نهفته است؛ ظرفیتی که الهیات را از سطح تفسیر نظری به عرصه کنش اجتماعی منتقل میکند.
نظم نوین جهانی و الزامات جهانیشدن مقاومت
حجتالاسلام احمد رهدار، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم، در سخنانی به تبیین ابعاد نظم نوین جهانی و جایگاه گفتمان مقاومت در این نظم پرداخت.
وی افول قدرت آمریکا، انتقال مرکز ثقل قدرت از غرب به شرق و جهانیشدن گفتمان مقاومت را سه شاخص اصلی نظم نوین جهانی دانست و ناکارآمدی نهادهای بینالمللی در مواجهه با مسئله غزه را نخستین زمینه تاریخی این تحول برشمرد.
رهدار با اشاره به الزامات این روند، بر بازتولید مفهومی مقاومت، مردمیسازی آن، ورود به نهاد علم جهانی و نهادسازی فراملی تأکید کرد و امنیتیسازی و خشونتگرایی را از مهمترین چالشهای پیشرو دانست.
اندیشه امام خمینی(ره) و برتری گفتمان مقاومت
هادی وکیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، اندیشه امام خمینی(ره) را یکی از جریانهای فکری بنیادین گفتمان مقاومت دانست که در رقابت با گفتمانهای رقیب، دست برتر را به دست آورده است.
وی گفتمان انقلاب اسلامی را گفتمانی نوآورانه و زمانشناس معرفی کرد که ریشه در اسلام ناب دارد و در تقابل با گفتمان چپ وابسته به شرق و گفتمان ناسیونالیستیِ منحرفکننده نبرد به عرب و عبری شکل گرفت.
وکیلی تصریح کرد: تمرکز این گفتمان بر مفاهیمی چون استکبار و نفی سلطه، الهامبخش شکلگیری جریانهایی چون حماس و حزبالله شد و معادلات مقاومت در منطقه را دگرگون کرد.
چالشها و فرصتهای مقاومت الهیاتی
پروفسور عدالله ماناچیت، رئیس بنیاد مطالعات اسلامی تایلند، مقاومت الهیاتی را دفاع از حقیقت الهی، کرامت انسانی و نظام اخلاقی مبتنی بر وحی توصیف کرد.
وی پراکندگی فکری و ایدئولوژیک، فشارهای سیاسی و اقتصادی و سردرگمی اخلاقی ناشی از مدرنیزاسیون شتابان را از چالشهای جدی پیشروی این نوع مقاومت برشمرد.
ماناچیت در عین حال، احیای علوم دینی اصیل و بهرهگیری از بسترهای دیجیتال برای ترویج آموزههای دینی را از مهمترین فرصتهای تقویت مقاومت الهیاتی دانست.
فرهنگ، معنویت و منطق تمدنی مقاومت
مبینا موکر، مسئول مرکز زبان و ادبیات فارسی مؤسسه ابنسینا سارایوو، منطق مقاومت را منطقی برخاسته از فرهنگ و تمدن دانست که بر عدالتمحوری و نفی سلطه استوار است.
وی نقش معنویت و عبودیت را در تحقق مکالمه انسانی پایدار و ایستادگی در برابر ظلم اساسی خواند و تأکید کرد که مقاومت بدون پیوند با درون انسان، به پایداری واقعی نمیرسد.
موکر با اشاره به ادبیات فارسی و شخصیت امام خمینی(ره)، این سنت فکری و فرهنگی را نمونهای روشن از مقاومت معنوی و اجتماعی دانست که حمایت از مستضعفان را اساس عبودیت معرفی میکند.
مقاومت بهعنوان وظیفه اخلاقی فراگیر
پرفسور محمد لگنهاوزن، عضو هیئت علمی مؤسسه علمیپژوهشی امام خمینی(ره)، مقاومت را وظیفهای اخلاقی دانست که در مواجهه انسان با مانع معنا پیدا میکند.
وی با انتقاد از تقلیلگرایی رسانهای، تأکید کرد که مقاومت اسلامی محدود به مسلمانان نیست و کنشگران غیرمسلمانی که در حمایت از فلسطین به میدان آمدهاند، از منظر اخلاقی در جبهه مقاومت قرار دارند.
لگنهاوزن مقاومت را با امید و انتظار پیوند زد و «جهاد تبیین» را یکی از ابعاد مغفول مقاومت دانست که در صورت تبدیلشدن به عادت، از سطح وظیفه فراتر رفته و به فضیلت اخلاقی بدل میشود.
